Eén van de behandelingen die me het meeste is bijgebleven is die van een vrouw die ik begin 2012 leerde kennen. Ze vertelde me dat ze al een maand of negen last had van een tennisarm aan de linker zijde, welke haar werkzaamheden belemmerden. Ze had moeite om deze arm op te tillen en al helemaal om deze gedurende langere tijd omhoog te houden, iets wat voor haar werk vrijwel dagelijks noodzakelijk was.
Inmiddels had ze 15 maal een fysiotherapeutische behandeling ondergaan, waarbij met name lokaal ter hoogte van de linker elleboog behandeld was. Doordat dit onvoldoende resultaat had opgeleverd, had zij daarna ook nog tweemaal een cortisone injectie gekregen bij de huisarts. Beide keren met slechts een kortdurende verlichting tot gevolg.

Ze kwam bij me en uit haar verhaal kwamen een aantal dingen naar voren, die erg interessant waren om te weten. Ze had vrij veel lichamelijke problemen gehad, verspreid over haar hele lijf. Zo had ze in haar kinderjaren een hersenvliesontsteking gehad, de ziekte van Pfeiffer (lever) en op latere leeftijd nierstenen en problemen met haar maagdarmkanaal.
Twee dingen bleken echter cruciaal te zijn binnen dit verhaal. Zo had ze een auto-ongeluk gehad, waarbij ze onder andere haar onderkaak had gebroken, maar had ze ook tot driemaal toe een blindedarmontsteking gehad, waarna bij de derde keer besloten werd deze te opereren en de appendix (het wormvormig aanhangsel van de blindedarm) te verwijderen.

Tijdens het onderzoek dat ik deed kwamen er redelijk wat regio’s naar voren, die een verminderde beweeglijkheid vertoonden. Eigenlijk teveel om allemaal ten opzichte van elkaar te gaan testen. Hierdoor besloot ik over te gaan op inhibitietesten. Dit zijn testen waarbij je kijkt wat er gebeurt wanneer je een bepaalde structuur in positie verandert. Hierbij is het van belang erachter te komen of er direct een verandering (meer, dan wel minder pijn of beweeglijkheid) ontstaat. Zo liet ik deze vrouw haar linker onderarmspieren aanspannen op zo’n manier dat de pijn geprovoceerd werd. Toen ik ditzelfde liet doen, terwijl ik de onderkaak iets anders positioneerde, werden de pijnscheuten direct minder. Iets wat voor mij een teken was dat de (positie van de) kaak de arm in een negatieve zin beïnvloede. Daarna deed ik zo’n zelfde test, maar hierbij veranderde ik de positie van de blindedarm. Toen ik dit deed, verdween de pijn in de arm volledig. Mijn patiënte kon het nauwelijks geloven dat de pijn verdween, door simpelweg in de buik te drukken. Het bewegingsverlies van de blindedarm zou overigens mogelijk te relateren kunnen zijn aan de eerdere operatie (littekenvorming).
Op basis van deze gegevens (en uiteraard van de rest van het onderzoek), besloot ik om zowel de onderkaak alsook de blindedarm te behandelen. Na de behandeling gaf ze me aan dat ze de linker arm amper nog voelde, zelfs bij bewegingen waarbij dit normaal wel het geval was.
Ze ging naar huis en zou twee weken later voor een tweede keer komen. Bij deze tweede behandeling gaf ze aan dat de klachten al voor 80% verdwenen waren en dat ze haar werkzaamheden vrijwel pijnloos kon doen. Een enkele keer kreeg ze nog wel een pijnscheut, maar deze was dan in een veel mindere mate dan dat dit voorafgaande aan de eerste behandeling was. De blindedarm was nog licht gespannen, terwijl de kaak wel vrij was gebleven. Na deze tweede behandeling was de pijn weer verdwenen en we spraken af elkaar na een week of vier weer te zien. Bij dit derde consult bleek dat de pijn volledig was weggegaan en ze al haar werkzaamheden als vanouds kon uitvoeren. Ongeveer een jaar erna zag ik haar wederom, ditmaal voor een andere klacht. Ze gaf echter aan dat de klachten van haar arm niet meer waren teruggekomen en voor zover ik het weet zijn ze tot op heden nog steeds niet terug.

Waar wil ik nou naar toe met dit verhaal? Vaak wordt er bij een tennisarm vanuit gegaan dat dit een probleem is van de elleboog. Dit is een voorbeeld waaruit blijkt dat een totaal andere regio ook voor dit soort klachten kan zorgen. Sterker nog, ik heb met de linker arm zelf helemaal niks gedaan en toch zijn de klachten verdwenen. Zou het namelijk een lokaal probleem van de elleboog zijn geweest, dan zou de behandeling van de fysiotherapeut zeker meer uitkomst hebben geboden.
In dit geval lag het probleem totaal ergens anders. Met name de relatie tussen de klachten en de spanning van de blindedarm was zeer interessant. Deze is op twee manieren te verklaren. De blindedarm heeft een nauwe relatie met het buikvlies. Dit buikvlies staat (indirect) in verbinding met de buikspieren. De schuine buikspieren lopen door in de tussenribspieren, die weer een verbinding hebben met spieren van de schoudergordel. Deze verhoogde spierspanning die ontstaat, kan ertoe leiden dat de positie van de (in dit geval linker) arm verandert en dus ook aanspanning hiervan anders verloopt. Dit kan ertoe leiden dat er door een veelvuldige aanspanning een overbelasting ontstaat, welke er niet zou zijn wanneer de arm ‘normaal’ zou kunnen aanspannen.
Van de andere kant heeft het buikvlies ook een relatie met het zenuwsysteem in de nek, via een zenuw, namelijk de nervus phrenicus. Wanneer het buikvlies teveel geprikkeld wordt, dan komen er ter hoogte van de nek als het ware teveel signaaltjes binnen en dat is ook de regio waar de zenuwen (plexus brachialis) naar de arm verlopen. Door de hoeveelheid signalen kan er een overprikkeling ontstaan van dit zenuwvlechtwerk, wat ervoor zorgt dat er een verhoogde spierspanning in de arm ontstaat. Opgeteld met de (vele) activiteiten die moeten worden uitgevoerd met deze arm, kan ook dit leiden tot een overbelasting van de armspieren, wat in de volksmond een tennisarm genoemd wordt.

Belangrijk is het dus om in het geval van een tennisarm verder te kijken dan alleen de arm. Uiteraard kan er een lokaal probleem zijn, maar als dat het enige probleem is, dan zouden de klachten na een paar (lokale) behandelingen van de arm moeten verdwijnen. Meestal ontstaan lokale problemen ook als gevolg van een trauma (valpartij, vertillen etc.). Is dit niet het geval, hou dan eens in het achterhoofd om verder in het lichaam te gaan kijken en te zoeken naar de daadwerkelijke oorzaak!